Alihuseyn
Müəllif
27.12.2023
Biznesin başlanğıcında maliyyə savadlılığı
Əksər insanların düşüncəsində uğurlu iş adamı lüks həyatla əlaqələndirilir. Bu kimi stereotipləri aşılamaqda film və seriallar böyük rol oynayırlar. Ancaq əslində, xüsusən günümüzün reallıqlarında, biznesin uğuru üçün ilkin olaraq maliyyə strategiyası düzgün qurulmalıdır ki, burada bir sıra incə və qəliz məqamlar mövcuddur. Çün ki yalnız bu yolla bazar rəqabətinə tab gətirib, davamlı böyüməyə nail olmaq olar. Daha ətraflı bu məqalədə oxuya bilərsən.
Biznesdə maliyyə savadlılığının rolu
Müasir biznesin reallıqları belədir ki, sahibkarlar başlanğıcda ofislər icarəyə götürməyə, ucuz mebel və avadanlıqlardan istifadə etməyə, həmçinin minimum işçi heyətini saxlamağa məcburdurlar. Bundan əlavə onlar həm də məhsullarının istehsalına, reklamına və inkişafına da investisiya ayırmalıdırlar. Buna görə də sən öz biznesinə başlamazdan əvvəl maliyyə savadına sahiblənməlisən. Bu sənə vacib qərarlar qəbul etməyə, səhvlərdən qaçmağa və qazancını maksimum dərəcədə artırmağa kömək edəcəkdir. İndi isə keçək mətləbə.
Kapitalın növləri
İlkin mərhələdə kapitalı düzgün tərtib etmək gərəkdir. Müəssisənin kapitalı aktivlər və passivlərdən ibarət olur. Aktivlər şirkətə gəlir gətirən, passivlər isə xərc tələb edən şeylərdir. Burada əsas aktivlərə diqqət yetirmək lazımdır.
Aktivlər özü-özlüyündə cari və uzunmüddətli olanlara bölünürlər. Bunlar xammal, materiallar, hazır məhsullar kimi bir il ərzində istifadə olunan şeylərdir. Uzunmüddətli aktivlər isə şirkətə binalar, avadanlıqlar, torpaq sahələri kimi bir ildən çox xidmət edən elementlərdir. Odur ki, şəxsi biznesini başlamaq istəyəndə kapital tərtibinə diqqət yetirmən səni müəyyən mənada mühüm xərclərə qabaqcadan hazırlayacaq.
Aktivlər özü-özlüyündə cari və uzunmüddətli olanlara bölünürlər. Bunlar xammal, materiallar, hazır məhsullar kimi bir il ərzində istifadə olunan şeylərdir. Uzunmüddətli aktivlər isə şirkətə binalar, avadanlıqlar, torpaq sahələri kimi bir ildən çox xidmət edən elementlərdir. Odur ki, şəxsi biznesini başlamaq istəyəndə kapital tərtibinə diqqət yetirmən səni müəyyən mənada mühüm xərclərə qabaqcadan hazırlayacaq.
Biznesdə reklamın rolu
İndi isə keçək reklam amilinə. Ümumən müasir zamanda heç bir iş reklamsız getmir. Son zamanlarda reklam məsələsi aktuallığını daha da artırıb. Buna görə də təcrübəsiz sahibkarlara istehsal və reklama investisiya qoymaq tövsiyə olunur. İstehsal şirkətə gəlir gətirən, reklam isə məhsul satmağa kömək edən şeydir.
Lakin burada da bəzi detallara diqqət yetirmək lazımdır. Beləki, əvvəlcədən bahalı avadanlıq almamalı və ya başlanğıcda bahalı ofisləri icarəyə götürməməlisən. İlk addımlarda sənin ehtiyaclarını orta parametrli ofislər də qarşılaya bilər. Daha sonra isə, iş böyüdükdə, nüfuzlu avadanlıq və binaları icarəyə götürmək və ya almaq barədə düşünmək olar. Bu tip yanaşma daha məqsədəuyğun sayılır.
Lakin burada da bəzi detallara diqqət yetirmək lazımdır. Beləki, əvvəlcədən bahalı avadanlıq almamalı və ya başlanğıcda bahalı ofisləri icarəyə götürməməlisən. İlk addımlarda sənin ehtiyaclarını orta parametrli ofislər də qarşılaya bilər. Daha sonra isə, iş böyüdükdə, nüfuzlu avadanlıq və binaları icarəyə götürmək və ya almaq barədə düşünmək olar. Bu tip yanaşma daha məqsədəuyğun sayılır.
Biznes uçotunun aparılması
Əvvəlcə bunu qeyd etmək lazımdır ki, təkcə biznes yox, ümumiyyətlə hər işi səliqəli görmək üçün qeydlər aparmaq lazımdır. Xüsusən əgər məsələ şəxsi biznesə aiddirsə. Bunun üçün mühasibat uçotu fəaliyyəti barəsində danışmaq lazımdır.
Mühasibat uçotu şirkətin maliyyə axınlarını, mənfəət və xərcləri izləməyə, həmçinin tutarlı idarəetmə qərarları qəbul etməyə imkan verir. Onun bir çox növləri var. Bunlar – mühasibat, vergi və idarəetmə uçotudurlar.
Yuxarıda sadalanan ümumi məlumatlar əsasən böyük biznes müəssələri üçün keçərlidir. Kiçik müəssisələr üçün isə yalnız mühasibat uçotu aparmaq kifayətdir. Bu növbətilərə imkan yaradır:
Mühasibat uçotu şirkətin maliyyə axınlarını, mənfəət və xərcləri izləməyə, həmçinin tutarlı idarəetmə qərarları qəbul etməyə imkan verir. Onun bir çox növləri var. Bunlar – mühasibat, vergi və idarəetmə uçotudurlar.
- Mühasibat uçotu müəssisənin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti haqqında məlumatların toplanması, qeydiyyatı, işlənməsi və ümumiləşdirilməsi sistemidir. O maliyyə hesabatlarının hazırlanması üçün lazımdır.
- Vergi uçotu vergilərin hesablanması və ödənilməsi üçün müəssənin gəlir-xərcləri barəsindəki məlumatlarının toplanması, qeydiyyatı və işlənməsi sistemidir.
- İdarəetmə uçotu idarəetmə qərarları qəbul etmək üçün istifadə olunan müəssisənin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti haqqında məlumatların toplanması və işlənilməsi sistemidir.
Yuxarıda sadalanan ümumi məlumatlar əsasən böyük biznes müəssələri üçün keçərlidir. Kiçik müəssisələr üçün isə yalnız mühasibat uçotu aparmaq kifayətdir. Bu növbətilərə imkan yaradır:
- Şirkətin pul vəsaitlərinin hərəkətini izləmək;
- Mənfəət və zərərləri hesablamaq;
- Şirkətin fəaliyyətini təhlil etmək;
- Xərcləri və gəlirləri planlaşdırmaq;
- Məlumatlı idarəetmə qərarları vermək.
Mühasibat uçotununun aparılması
Mühasibat uçotu müstəqil aparıla bilər və ya bir mühasiblə əməkdaşlıq nətisəndə reallaşa bilər. Mühasibat uçotunu özün aparmaq istəsən, onun əsaslarını öyrənməli və mühasibat proqramları ilə işləməyi bacarmalısan. Yox əgər mühasib cəlb etmək qərarına gəlsən, onunla xidmətlərin göstərilməsi üçün müqavilə bağlamalısan. Seçim sənindir, lakin adətən sahibkarlar mühasibatla əməkdaşlıq variantına üz tuturlar.
Vəsaitlərin rasional xərclənməsi
Uğurlu biznes başlanğıcı üçün səmərəli xərc (qənaət) bacarığı vacibdir. Bu, istehsal xərclərini minimuma endirərək, müəssənin mənfəətini artırır.
Qənaət etməyin effektiv yollarından biri, uzunmüddətli aktivlərin icarəsidir. Məsələn, bahalı proqram almaq əvəzinə onun bulud versiyasını icarəyə götürmək olar. Belə olan təqdirdə server almağa ehtiyac qalmır, sahibkar isə dövriyyəyə yönəldilə biləcək xərclərinə qənaət edir. Nəticədə, daha sürətli qazanc əldə etməyə və işi genişləndirməyə imkan yaranır.
– Gəl bunu primitiv misalda izah edək. Məsələn, sahibkar şirkətdə tam hüquqi mühasibat sistemi qurmağa qərar verdi və “1C” tətbiqinin qutu həllini, o cümlədən server aldı. Bundan əlavə o, bütün başlanğıc / tənzimləmə əməliyyatlarını yerinə yetirən, işçilər üçün təlim keçirən mütəxəssis xidmətindən də yararlanmaq üçün büdcə ayırdı. Bütün bunlar nəticədə mühüm xərclərə səbəb oldu.
– Lakin “1C” tətbiqin qutu versiyasını almaq əvəzinə, sahibkar “1C”-nin bulud versiyasını icarəyə götürə bilərdi. Bu vəziyyətdə, server və işçi təliminə pul xərclənməzdi, çün ki 1C-in bulud versiyasının icarəsi qutu versiyasını almaqdan daha ucuz başa gəlir.
Beləliklə, uzunmüddətli aktivlərin icarəsi (1C-in timsalında) xərclərə qənaət etməyin təsirli yollarından biridir. Belə olan təqdirdə sən icari ödənişlərinin mütəmadi olaraq edilməli olduğunu da nəzərdən qaçırmamalısan.
Ümumiləşdirsək, pula qənaət etmək üçün yeni sahibkara bunlar tövsiyə olunur:
Qənaət etməyin effektiv yollarından biri, uzunmüddətli aktivlərin icarəsidir. Məsələn, bahalı proqram almaq əvəzinə onun bulud versiyasını icarəyə götürmək olar. Belə olan təqdirdə server almağa ehtiyac qalmır, sahibkar isə dövriyyəyə yönəldilə biləcək xərclərinə qənaət edir. Nəticədə, daha sürətli qazanc əldə etməyə və işi genişləndirməyə imkan yaranır.
– Gəl bunu primitiv misalda izah edək. Məsələn, sahibkar şirkətdə tam hüquqi mühasibat sistemi qurmağa qərar verdi və “1C” tətbiqinin qutu həllini, o cümlədən server aldı. Bundan əlavə o, bütün başlanğıc / tənzimləmə əməliyyatlarını yerinə yetirən, işçilər üçün təlim keçirən mütəxəssis xidmətindən də yararlanmaq üçün büdcə ayırdı. Bütün bunlar nəticədə mühüm xərclərə səbəb oldu.
– Lakin “1C” tətbiqin qutu versiyasını almaq əvəzinə, sahibkar “1C”-nin bulud versiyasını icarəyə götürə bilərdi. Bu vəziyyətdə, server və işçi təliminə pul xərclənməzdi, çün ki 1C-in bulud versiyasının icarəsi qutu versiyasını almaqdan daha ucuz başa gəlir.
Beləliklə, uzunmüddətli aktivlərin icarəsi (1C-in timsalında) xərclərə qənaət etməyin təsirli yollarından biridir. Belə olan təqdirdə sən icari ödənişlərinin mütəmadi olaraq edilməli olduğunu da nəzərdən qaçırmamalısan.
Ümumiləşdirsək, pula qənaət etmək üçün yeni sahibkara bunlar tövsiyə olunur:
- Mümkünsə uzunmüddətli aktivləri icarəyə götürmək;
- Bulud həllərinə üstünlük vermək;
- Əsassız xərclərdən çəkinmək.
Yekun
Uğurlu biznesə başlamaq üçün maliyyə savadı olmalıdır. Mövcud reallıqlarda vəsaitlərin səmərəli xərclənməsinə, yeni bazarların kəşfinə, reklamın inkişafına və mühasibat məsələsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bütün bu sadalananlar şirkətin maliyyəsinin səmərəli idarə olunmasında əsas rol oynayır.
Həmçinin uzunmüddətli aktivlərin icarəsi və bulud əsaslı həllərin istifadəsi kimi rasional xərcləmə strategiyaları tətbiq etməklə, mühüm qənaət ehtiyatları yaratmaq olar. Bu yanaşmalar biznesin başlanğıcında xərclərin optimallaşdırılmasına, mənfəətin artırılmasına və işin genişləndirilməsinə kömək edir.
Həmçinin uzunmüddətli aktivlərin icarəsi və bulud əsaslı həllərin istifadəsi kimi rasional xərcləmə strategiyaları tətbiq etməklə, mühüm qənaət ehtiyatları yaratmaq olar. Bu yanaşmalar biznesin başlanğıcında xərclərin optimallaşdırılmasına, mənfəətin artırılmasına və işin genişləndirilməsinə kömək edir.
Oxşar məqalələr
