Alihuseyn
Müəllif
13.02.2024
Dünya tarixində yer alan ən maraqlı vergilər
Hamıya salamlar! Bugünkü məqaləmizdə biz vergilərdən danışacağıq, amma hər ay ödədiyimiz vergilərdən yox; dünya tarixində mövcud olmuş ən maraqlı vergilər haqqında danışılacaq. Məqalənin maraqlı olacağını təmin edirik. Ona görə də onu sona qədər oxumağını məsləhət görürük.
1. Saqqal vergisi
Bu vergi İngiltərədə 1535-ci ildə Kral VIII Henri tərəfindən tətbiq edilmişdir. Onun məqsədi ölkə donanmasının inşası üçün pul toplamaq idi. Vergi, saqqal uzunluğu dörd düymdən çox olan bütün kişilər tərəfindən ödənilirdi. Onun miqdarı saqqalın uzunluğundan asılı idi. Məsələn, beş düym uzunluğunda saqqal həftədə bir qəpik, on düym uzunluğundakı saqqal saxlamağa isə yazığ kişilər həftədə iki qəpik ödəməli idilər.
Bu vergi əhali arasında o qədər də çox populyar deyildi. Çünki bir çox kişi onu ödəməkdən imtina edirdi və təqiblərə məruz qalırdı. Belə vəziyyət uzun müddət davam etsə də, nəticədə İngiltərədə saqqal vergisi 1679-cu ildə ləğv edildi.
Bu vergi əhali arasında o qədər də çox populyar deyildi. Çünki bir çox kişi onu ödəməkdən imtina edirdi və təqiblərə məruz qalırdı. Belə vəziyyət uzun müddət davam etsə də, nəticədə İngiltərədə saqqal vergisi 1679-cu ildə ləğv edildi.
2. Şapka vergisi
Bu vergi 1624-cü ildə Fransada kral XIII Lüdovik tərəfindən tətbiq edilmişdir və müharibələri maliyyələşdirmək üçün pul toplamaq məqsədi daşıyırdı. Vergi şapka taxan bütün kişilər tərəfindən ödənilirdi və miqdarı şapkanın dəyərindən asılı idi. Məsələn, dəyəri 12 livrə qədər olan bir şapka üçün ildə bir livr, dəyəri 12 livrdən çox olan bir şapka üçün ildə iki livr ödənilməli idi. Bu vergi də əhali arasında çox populyarlıq qazanmamışdı. Şapka həvəskarları təqib olmalarına baxmayaraq, onu ödəməkdən daim qaçırdılar. Nəticədə 1791-ci ildə verginin ləğv qərarı ərsəyə gəldi.
3. Pəncərə vergisi
Biz yenədə Britaniya adalarına qayıdırıq. Bu səfər pəncərə vergisindən bəhs edəcəyik. Sözügedən vergi İngiltərədə 1696-cı ildə kral III Vilhelm tərəfindən tətbiq edilmişdir. Vergi qərarı çıxan ərəfədə İngiltərə öz ənənəvi “mehriban” qonşusu Fransa ilə yenə nəyisə bölüşdürə bilməmişdi və vəziyyət savaşa gəlib çixmışdı. Müharibə isə həmişə pul deməkdir. Kral hakimiyyəti isə xəzinəsini maliyyələşmək üçün maraqlı vergi tətbiq etməyə qərar verdi və ortaya pəncərə vergisi çıxdı.
Bu vergi altıdan çox pəncərəsi olan bütün ingilis ev sahibləri tərəfindən ödənilməyə başlandı. Onun miqdarı isə pəncərələrin sayından asılı idi. Məsələn, on pəncərəli bir ev üçün ildə bir funt, iyirmi pəncərəli bir ev üçün ildə iki funt ödəmək lazım idi.
Təbii ki pəncərə vergisi də qara camaat tərəfindən xoş qarşılanmadı. Məsələn, bir çox ev sahibi pəncərələri panjurlarla örtmək və ya kağızla möhürləməklə vergini azaltmaq və ya ondan tamamilə yayınmaq istəyirdi. Lakin 17-ci əsrin sonlarında tətbiq edilən vergi haradasa yalnız iki əsrdən sonra, 1851-ci ildə tamamilə ləğv edildi.
Bu vergi altıdan çox pəncərəsi olan bütün ingilis ev sahibləri tərəfindən ödənilməyə başlandı. Onun miqdarı isə pəncərələrin sayından asılı idi. Məsələn, on pəncərəli bir ev üçün ildə bir funt, iyirmi pəncərəli bir ev üçün ildə iki funt ödəmək lazım idi.
Təbii ki pəncərə vergisi də qara camaat tərəfindən xoş qarşılanmadı. Məsələn, bir çox ev sahibi pəncərələri panjurlarla örtmək və ya kağızla möhürləməklə vergini azaltmaq və ya ondan tamamilə yayınmaq istəyirdi. Lakin 17-ci əsrin sonlarında tətbiq edilən vergi haradasa yalnız iki əsrdən sonra, 1851-ci ildə tamamilə ləğv edildi.
4. İt vergisi
Bu vergi dünyanın bir çox ölkəsində tətbiq edilmişdir. Məsələn Rusiyada bu 1718-ci ildə I Pyotr tərəfindən tətbiq edildi. Məqsəd ordu və donanmanı maliyyələşdirmək üçün pul toplamaq idi. Bütün it sahibləri vergi ödəməyə məcbur idilər. Vergi həcmi isə itin cinsindən asılı idi. Məsələn, damazlıq it üçün daha çox pul ödənilməli idi. Baxmayaraq ki sözügedən vergidən böyük miqdarda pul yığılırdı, ona qarşı daim narazılıq mövcud idi. Misal üçün elə Rusiyanın özündə it vergisi xəzinəyə ildə təxminən 100 milyon rubl gətirirdi. Dünyanın əksər inkişaf etmiş ölkələrində it və ya heyvan vergisi hələ də öz aktuallığını itimir.
5. Ölü can vergisi
Soyuq Rusiyada qalmağa davam edirik. Bu ölkənin özünə xas olan daha bir vergisi var idi – ölü can vergisi. Bu vergi 1719-cu ildə yenə I Pyotr tərəfindən Rusiya imperiyasında tətbiq edildi. Vergi rəiyyəti olan bütün torpaq mülkiyyətçiləri tərəfindən ödənilirdi. Onun miqdarı isə torpaqda çalışan rəiyyətlərin sayından asılı idi. Məsələn, 100 rəiyyət üçün mülkədar ildə 100 rubl ödəməli idi. Ölü can vergisi rus mülkədarlarının daim narahatçılığına səbəb olurdu və cəmiyyətə daim rezonans doğuran mövzulardan idi. bu dönəmdə yaşayıb-yaradan dünya şöhrətli rus yazıçı Nikolay Vasilyeviç Qoqol bu verginin yaratdığı mürəkkəb vəziyyətə görə hətta “Ölü canlar” adlı əsər də qələmə alıb. Bir çox torpaq sahibləri daha az vergi ödəmək üçün rəiyyətlərinin sayını gizlətməyə çalışırdılar . Vergi isə 1861-ci ildə ləğv edildi.
Nəticə
Gördüyümüz kimi, vergilər həmişə insan həyatı tarixində ayrılmaz bir hissə olmuşdur. Tarix boyu insanlar vergi almağın müxtəlif yollarını tapıblar, hansılar ki öz qeyri-adiliyi ilə seçilib. Maraqlı vergilər indi də çoxdur. Lakin bu digər məqaləmizin mövzusu olacaq. Yaxşı bəs məqalədəki vergilərdən sənə hansımaraqlı gəldi? Şərhlərdə fikirlərini bildir.
Oxşar məqalələr
