Borc məsələsi daim məişət əlaqələrinin ən aktual mövzularından biri olub və belə olmağa davam edəcək. Ələxsus günümüzün məlum şərtləri borc alıb-vermək məsələsini daha da aktuallaşdırır. Bəs, səncə bu gün insanlarımız bu barədə nə qədər biliyə sahibdirlər və onları nə dərəcədə düzgün istifadə edirlər? Bu yazıda sən borcu müvafiq şəxsə necə düzgün formada təklif etməklə bağlı biliklər əldə edəcəksən.

Açığını desək maddi yardım (borc təklifi), diqqətlə nəzərdən keçirilməsini tələb edən mürəkkəb bir məsələdir. Ümumiyyətlə, kiməsə borc vermək təhlükəsiz və aydın şəkildə idarə edilməli olan məsuliyyətli bir addımdır.

Bunun üçün sən vəziyyəti əvvəlcədən qiymətləndirmək, əməliyyatı qanuniləşdirmək və pul köçürmələrinin təhlükəsiz üsullarla icra etmək barədə düşünməlisən. Amma nədənsə yuxarıda qeyd olunanlara insanların böyük əksəriyyəti ya bilərəkdən, ya bilməyərəkdən əməl etmir və ya bu barədə heç düşünmürlər. Halbuki ilk addım məhz obyektiv təhlildən başlamalıdır.

Azərbaycanda “kağız” mövzusu o qədər də geniş yayılmasa da, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində geniş istifadə olunur və imzalanmış sənədlər hüquqi qüvvə daşıyır. Bizdə isə tərəflər (təəssüf ki), obyektiv və subyektiv səbəblərdən arzuolunmaz nəticələrdən sığortalanmayan “sözə” inanırlar. Düzdür, sözün «dəyəri» və «ağırlığı» məsələsi aktualdır, lakin bir digər tərəfdən də yarana biləcək xoşagəlməz vəziyyətlərdən səni xilas edə bilmir.

Vəziyyətdən çıxış yolu isə borc vermək şərtlərini qabaqcadan kağız üzrəində qeyd olunmasıdır. Beləliklə, «kağız» deyərkən ilk öncə yazılı əqd və borc müqaviləsindən söhbət gedir. Sözügedən lazımi sənədlərin hazırlanması ilə bağlı faydalı məlumatlar isə aşağıda təqdim olunacaq.

Bu arada, borc müqaviləsi predmetinin məbləği 3 000 (üç min) manatdan çoxdursa və ya məbləğindən asılı olmayaraq, müqavilənin iştirakçılarından biri hüquqi şəxsdirsə, borc müqaviləsi yazılı formada bağlanılmalıdır.

Yazılı əqd və borc müqaviləsi maliyyə əməliyyatının şərtlərini müəyyən edən əsas hüquqi sənədlərdəndir və əslində ayrılığda çox geniş mövzular toplusunu əhatə edir. Yazılı əqd və borc müqaviləsi maliyyə əməliyyatının şərtlərini müəyyən edən hüquqi sənədlərdir:

• Yazılı əqd pulun alınmasını və borclunun onu qaytarmaq öhdəliyini təsdiq edən sənəddir. Burada ödənişin məbləği, tarixi və şərtləri, habelə borclanın və kreditorun şəxsi məlumatları göstərilməlidir. Bu sənəd borclu tərəfindən imzalanmalıdır.
• Borc müqaviləsinə hər iki tərəfin imzaladığı daha ətraflı şərtlər, o cümlədən məbləğ, ödəmə şərtləri və s. daxildir. Müqavilədə həmçinin borcun faizi (əgər varsa), ödəmə şərtləri və üsulları yer alır. Əməliyyatın şərtlərini təmin etmək üçün hər iki tərəf tərəfindən müqavilə tərtib edilir və imzalanır.

Müqavilənin notarius tərəfindən təsdiqlənməsi ona daha böyük hüquqi qüvvə verir və tərəflərin mənafeyini qoruyur. Bu, həm də imzaların və bütövlükdə sənədin həqiqiliyinin rəsmi təsdiqi mənasını daşıyır və gələcəkdə mübahisəli vəziyyətləri aradan qaldırır.

Son zamanlar Azərbaycanda nağdsız köçürmələr populyarlaşmaqda davam edir ki, bu da borc məsələlərində müəyyən üstünlüklər sağlayır. Məsələ burasındadır ki, nağd borc təqdim etməkdənsə, bank sistemləri vasitəsilə köçürmələrə üstünlük verilə bilər. Çünki rəqəmsal köçürmə avtomatik olaraq əməliyyatın yazılı izini yaradır və səni nağd pulla bağlı potensial risklərdən qaçıraraq hər iki tərəfin təhlükəsizliyini təmin edir.

Əqd və borc müqaviləsi sənədlərinin qorunması vacib məqamdır. Bu sənədlər əməliyyat faktının və kağız üzərində qeyd olunan şərtlərin sübutuna xidmət edir. Həmçinin sözügedən sənədləri borc tam geri qaytarılana qədər saxlamaq gələcəkdə anlaşılmazlıqların və münaqişələrin qarşısını almağa da köməklik edəcək.

Kiməsə maddi yardımın göstərilməsi mühüm və məsuliyyətli addımdır. Vəziyyətin qiymətləndirilməsi, əməliyyatların kağız üzərində aparılması, hüquqi sənədlərin düzgün tərtib edilməsi, pul köçürmələrində təhlükəsiz, rəqəmsal üsullarından istifadəsi və təsdiqedici sənədlərin aparılması maliyyə əməliyyatlarının təhlükəsizliyini və şəffaflığını təmin edir.